Poniżej umieszczam artykuły, które wyjaśniają nam ogólne zasady fair play, obowiązujące nie tylko na boisku sportowym…

Szacunek dla przeciwnika, przestrzeganie przepisów gry danej dyscypliny sportu oraz dążenie do zwycięstwa bez uciekania się do różnego rodzaju oszustw – taka postawa powinna charakteryzować każdego sportowca. Zarówno na boisku, jak i poza nim. A wszystko w myśl zasady fair play.

Fair play czyli czysta gra.

Zasada fair play to system wartości, jakimi powinien kierować się każdy, kto bierze udział we współzawodnictwie sportowym. To rodzaj postawy opierającej się na respektowaniu zasad obowiązujących w danej dyscyplinie sportu, a także uczciwości, szacunku i braku agresji wobec przeciwnika.

Pochodzenie zasady fair play

 Historia zasady „czystej gry” sięga czasów starożytnej Grecji i pierwotnie związana była z etyką walki wojennej. Podczas popularnych igrzysk olimpijskich odwaga oraz dbanie    o równe szanse stron walczących były wartościami nadrzędnymi w pojedynkach. Dlatego też do rywalizacji sportowej nie byli dopuszczani zabójcy, niewolnicy, kobiety oraz wszyscy obywatele, którzy naruszyli „Pokój Boży”. Przed każdymi zawodami sportowcy składali przysięgę przed posągiem Zeusa, zobowiązując się do uczciwego przestrzegania reguł poszczególnych dyscyplin sportowych.

Współczesna zasada fair play wykształciła się z kodeksu średniowiecznych rycerzy, który zakazywał wykorzystywania słabości przeciwnika oraz uciekania się do podstępu w celu wygrania walki. Uczciwość ponad wszystko Postępowanie zgodnie z zasadą fair play jest także uregulowane prawnie. Od 1963 roku funkcjonuje Międzynarodowy Komitet Fair Play. Co roku odznacza on sportowców, dla których zwycięstwo nie jest celem samym w sobie, osiąganym za wszelką cenę, ale wartością osiąganą dzięki ciężkiej i uczciwej pracy.

 Stwora Sylwia
Źródło: https://www.experto24.pl/lifestyle/hobby/sport/pilka-nozna/podstawy-pilki-noznej/co-to-jest-zasada-fair-play.html?cid=K000KN

Interpretacja fair play nie jest jednoznaczna, jeśli chodzi o odbiór społeczny. Zdołałem się o tym przekonać prowadząc zajęcia z uczniami i starając się wdrożyć ich do właściwego postępowania nie tylko w czasie zajęć.
     Za polskim Słownikiem Wyrazów Obcych z roku 2000 można przytoczyć definicję fair play jako "uczciwej gry, współubiegania się przy zachowaniu równych szans". Według "Słownika Języka Polskiego" z roku 2002 to zgodna z zasadami, uczciwa, honorowa, lojalna gra lub walka".
     Charakteryzując fair play używa się zróżnicowanych określeń takich jak: uczciwość, etyka, honor, lojalność, czystość, moralność, przestrzeganie reguł, szacunek dla przeciwnika.
     Fair play jest przede wszystkim osobistym, wewnętrznym zobowiązaniem zawodnika do przestrzegania szeroko pojętych wartości humanistycznych.
     Zachowanie fair play powinno dotyczyć zarówno zawodników rangi mistrzowskiej jak i uczniów szkoły podstawowej czy każdej innej. Zasady te powinno się stosować zarówno w sporcie jak i w życiu codziennym. Uwrażliwienie uczniów na zasady fair play w czasie rozgrywek szkolnych, podczas lekcji właściwie kształtuje stronę moralną ucznia, co w sposób zasadniczy wpływa na jego postawę jako dorosłego człowieka.
     Jeśli chodzi jednak o rzeczywistość to z ubolewanie należy stwierdzić, że coraz częściej mamy do czynienia z zagrożeniem wartości fair play w sporcie wyczynowym. Coraz częściej szczególnie w niektórych dyscyplinach możemy zaobserwować zjawiska nietolerancji, przemocy, nieczystej gry, zażywanie środków dopingujących, stosowanie korupcji, które są sprzeczne z zasadami fair play i podważają istotę sportu.
     Od czasów Coubertina humaniści i wychowawcy wielu krajów zajmowali się tym zagadnieniem dochodząc do tych samych wniosków. Sport nie może toczyć się w separacji od założeń moralnych i musi odbywać się w klimacie całkowitej szczerości i lojalności z zachowaniem reguł i przepisów, równości szans i odpowiedzialności.
     W "Manifeście Sportowym’ opracowanym pod egidą UNESCO, skonsultowanym przez wszystkie rządy i reprezentatywne organizacje sportowe można przytaczać "duch sportowy jest tożsamością zasady fair play., czyli lojalnego poszanowania przepisów pisanych i niepisanych. Wymaga on wielkodusznej postawy wobec przeciwnika, a wobec sędziego bezwzględnej dyscypliny. Zakłada ona pogodne zachowanie się w sytuacji zwycięstwa jak i klęski.
     Założenia te, przyjęte od chwili narodzin nowoczesnego sportu sa zawsze odczuwalne i akceptowane jako głęboka prawda. Tak, więc etyka sportowca opiera się na trwałych fundamentach wartości fair play.
     Jak wynika z badań nad poziomem wiedzy i świadomości młodzieży w zakresie fair play pojęcie to głównie kojarzy się im ze sportem. Generalnie młodzież zna zasady fair play, zdaje sobie sprawę, że zwycięstwo osiągnięte w wyniku oszustwa, błędu sędziego nie stanowi prawdziwej wygranej. Fair play to także poszanowanie dla samego siebie, które wyraża się przez: lojalność, poczucie sprawiedliwości i wspaniałomyślności, szacunek i uznanie dla przeciwnika, postawę pełna godności i zdecydowania, skromność w wypadku zwycięstwa i spokój w momencie porażki.
     Aby fair play nie kojarzyło się tylko ze sportem ideę tą powinni propagować wszyscy nauczyciele. Rozwijanie u dzieci potrzeby działania zgodnego z regułami fair play, respektowania przyjętych norm, dbałości o własny rozwój biologiczny, intelektualny i duchowy (moralny) musimy uczyć wszyscy.
     Jest to do zrealizowania. Nauczyciele poloniści uczą pisania listów można, więc np. napisać list z zaproszeniem do udziału w zawodach sportowych. Uczą korzystania z różnych źródeł informacji: słoniki, encyklopedie, prasa, internet – uczniowie mogą szukać definicji fair play, olimpiady itp. Duże pole do popisu mają także nauczyciele historii, ponieważ realizuje min. tematykę związaną ze starożytną Grecją, starożytnymi dyscyplinami sportowymi, Olimpią, znaczeniem sportu w życiu Greków. Myślę także, ze nauczyciel przyrody mógłby włączyć do realizacji następującą tematykę: doping jako największa plaga sportu, wpływ wysiłku na organizm człowieka. Nauczyciel plastyki realizując następującą tematykę: symbole olimpijskie, projektujemy medale olimpijskie, dyscypliny sportowe, plakaty, dyplomy także może i to w dużym stopniu przyczynić się do propagowania idei fair play.
     Wyjątkowa jest tutaj także rola nauczyciela wychowania fizycznego. To on wyjaśnia uczniom istotę fair play w walce sportowej. Uczy poszanowania konkurenta, poszanowania przepisów i reguł walki sportowej, nienagannego zachowania się podczas całych zajęć wychowania fizycznego. Powinien także wprowadzać podczas lekcji wiele elementów rywalizacji indywidualnej i zespołowej, by stworzyć warunki do wielokrotnego oceniania zachowania i postępowania uczniów.
     Tak, więc jeśli chcemy, aby nasi uczniowie przestrzegali feir play nie tylko w sporcie to zasada ta powinna być nam wszystkim bliska i wszyscy powinniśmy ja realizować w ramach swoich zajęć.

Opracowanie :
Wiesław Klimkowski - nauczyciel WF - SP w Dobroszycach

Piśmiennictwo

1. Zuchora K., Edukacja olimpijska w szkole. Sprawa honoru, "Kultura fizyczna" 1999, nr 1-2.
2. Żukowska Z., Wychowawcze funkcje idei fair play w sporcie dzieci i młodzieży, "Almanach" 1996, PTNKF.